Ulusal egemenlik yolunda, Kurtuluş Savaş çerçevesinde pek çok önemli karar alınmıştır. Kongreler ve genelgeler ile alınan kararlar, ülkemizin temellerinin atılması açısından büyük önem arz etmektedir.
Amasya Genelgesi ülkenin içinde bulunduğu durumun resmi bir biçimde açıklanması açısından atılan adımlardan biridir. Genelge ulusal egemenlik konusunda gerçekleştirilmiş olan ilk çalışmalardan biri olarak da gösterilmektedir.
Amasya Genelgesi, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Havza çalışmalarından sonra 12 Haziran 1919 tarihinde Amasya’ya geçilmesinden sonra yayımlanmıştır. Genelge Havza’da olduğu gibi telgraf ile önemli makamlara iletilmiştir.
Amasya Genelgesi Önemi
Milli mücadele dönemi içerisinde yöntemlin ne şekilde ilerleyeceği konusunda farklı yazılı belgeler yer almaktadır. Amasya Genelgesi önemi ilk olmak özelliği taşımasından ileri gelmektedir. Mustafa Kemal ve arkadaşları 22 Haziran 1919 yılında yayımlamış oldukları genelge ile milli mücadelenin neden gerekli olduğunu da net bir şekilde ifade etmiştir.
Gerekçe bildiriminin yanı sıra milli mücadele kapsamında izlenecek olan yöntemin şekli de Amasya Kongresi ile ortaya çıkmıştır.
Amasya Genelgesi Hazırlanma Aşaması
Amasya Genelgesi hazırlık aşaması Havza Genelgesi’nin yayımlanmasından sonra başlamıştır. Genelgede dönemin en iyi askerlerinin ve bilirkişilerinin imzası bulunmaktadır. Bu alanda Mustafa Kemal’in yanı sıra; Refet Bele, ali Fuat Cebesoy ve Hüseyin Rauf Orbay ‘da genelgeyi imzalayanlar arasındadır.
Maddelerin tamamlanmasından sonra belge ilk onay için Kazım Karabekir’e sunulmuştur. 15. Kolordu Komutanı olan Kazım Karabekir tarafından da tasdik edilen genelge, 22 Haziran’da hem mülki amirlere hem de askeri komutanlara gönderilmiştir.
Amasya Genelgesi Maddeleri ve Kararları
- En önemli maddesi “Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir” şeklinde olandır.
- Ayrıca genelgede İstanbul Hükümeti’nin görevlerini olması gerektiği şekilde yerine getirmediği de açık bir şekilde belirtilmiştir.
- “Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” esası, millet egemenliği konusunda büyük ipuçları vermektedir.
- Tüm detaylar gizli kalacak ve düşmanın eline geçmesi önlenecektir.
- Anadolu’nun en güvenli yerlerinden biri olan Sivas’ta yeri gizli olan bir kongre düzenlenmesi gerektiği de Amasya Genelgesi ile yayımlanmış olan esaslardan biridir.
Amasya Genelgesi Sonuçları
- Kurtuluş Savaşı’nın nedeni ve yönteminin belirlenmiştir,
- Milli egemenlikten bahsedilmiştir,
- Yeni bir hükümet kurulma çağrısı ile ilk kez İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır,
- Bunun yanı sıra Türk milleti, sadece İtilaf Devletleri’ne kaşı değil görevini yerine getirmeyen İstanbul Hükümeti’ne karşı da mücadele etmek konusunda bilinçlendirilmeye başlanmıştır.
