Magna Carta, Dünya tarihi için önemli bir belge olarak kabul edilmektedir. Monarşi anlayışının kısmen ortadan kaldırıldığı bu belge sonrasında halka da gereken önem verilmeye başlanarak; yönetimde temsil edilmesi amaçlanmıştır. İngiltere Kralı Yurtsuz John’un sınırsız olan haklarından feragat ettiği söz konusu anlaşma sonrasında hukukun üstünlüğünün ön plana çıktığı bir yazılı metin olarak da kendini göstermektedir. Magna Carta aynı zamanda yeni dünya düzeninin de bir habercisi olarak kabul görmekte olup; insanların daha özgür bir biçimde yaşamaya başlayacağını kanıtlayan en önemli belge olarak da tanımlanmaktadır.
Magna Carta Nedir?
Özgürlük kavramı adına atılan en önemli adım olarak tarihe geçen Magna Carta tarihin ilk anayasası olarak da kabul edilmektedir.
Magna Carta hangi ülkenin kralıyla yapılmış bir sözleşmedir?
İngiltere Kralı Yurtsuz John ile yapılmıştır.
Magna Carta bildirisinin ne denli önemli olduğunu anlamak için ilk olarak 11 ve 12. Yüzyıl İngiltere’sini incelemek gerekecektir. İngiliz halkının kraliyet yönetiminden memnuniyetsiz bir halde yer almaya başlaması 1066 yılında Normanların İngiltere topraklarını kuşatması ile baş göstermişti. Kuşatma sonrasında vatandaşların zorluk çekmesi ve mali anlamda baronların güç kaybetmesi sorunu ortaya çıkmıştır.
Olumsuz sonuçlardan da tamamen kral sorumlu tutulmuş; İngiltere’yi idare edemediği görüşü hâkim olmaya da başlamıştır. Krallığa karşı olan görüş sonrasında da zaman zaman isyanlar kendini göstermeye başlamıştır. En büyük ve kapsamlı isyanlar ise aç gözlülüğü ve savaştaki beceriksizliği ile bilinen Kral John dönemine denk gelmiştir. Ekonomik durumu toparlamak isteyen Kral John halktan ve baronlardan yüklü miktarlarda vergiler alarak halkı daha da bezdirmiştir. Aynı zamanda da din adamlarını karşısına alan krallık yönetimi Papalık makamına da resti çekmiştir.
Yavaş yavaş sonunu hazırlayan Yurtsuz John; en sonunda Fransa ile 1214 yılında yapılan olan savaştan da mağlup olarak ayrılmıştır. Fransa Kralı Phillippe ile yapılan mücadeleyi kaybettiğini belirten Yurtsuz John; ülkesine döndüğünde baronların çok ağır baskıları ile karşılaştı.
Krala çok ağır yaptırımlar uygulayacağına yemin eden din adamları ve baronlar 1215 yılında Stanford’da bir ayaklanma başlattı. Stanford’da başlayan ayaklanmalar sonrasında Londra’ya kadar ilerleyen din adamlar ve baronlar; Yurtsuz John’a yenilgiyi kabul ettirmeyi başardı. Yenilgi sonrasında Runny çayırlığında buluşan taraflar Magna Carta adı verilen bir antlaşma imzaladı.
Magna Carta antlaşmasından ilk dönemlerde soylu aileler ve din adamları yararlanmaktaydı. Yönetimde söz sahibi olan kişiler krallığın yetkilerini kısıtlamayı başarmış oldu. Tahta çıkan her kralın onaylamak zorunda olduğu Magna Carta zaman içerisinde her vatandaşa sağlanan bir ayrıcalık olarak genişletildi. Birçok ülke için de örnek alınacak bir gelişme olan Magna Carta; dünya düzenini değiştiren bir bildiri olarak da tarihteki yerini aldı. Günümüzde geçerliliğini halen daha koruyan 39. madde kapsamında da hukuk düzeninin temelleri atılmış olacaktır.
Magna Carta’nın En Önemli Maddeleri
- Hiçbir insan sebepsiz yere suçlanamaz, yargılanamaz, sürülemez ve malı elinden alınamaz.
- Adalet satılamaz, geciktirilemez ve hiçbir özgür vatandaş adaletten yoksun bırakılamaz.
- Yasalar dışında hiçbir biçimde hareket edilemez. Din adamları ve baronlara danışmadan herhangi bir cezai ya da vergilendirme durumu ortaya çıkmayacaktır.
Magna Carta’nın 39. Maddesi
63 maddeden oluşan Magna Carta’nın en önemli maddesi olarak görülen 39. Madde günümüzde halen daha geçerliliğini korumakla beraber; hukuk sisteminin temellerini atacak düzeyde yer alan bir unsur olarak da kendini göstermiştir. Magna Carta’nın 39. Maddesi şu şekildedir.
Özgür hiçbir kişi başkaları tarafından ülke kanunlarına göre yargılanıp hüküm giydirilmediği sürece tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal varlığına el konulamayacak, kanun dışı ilan edilemeyecek, sürgün edilmeyecek ve her ne şartla olursa olsun zarara da uğratılmayacaktır.
Magna Carta’nın Sonuçları
- Feodal yönetimler krallık karşısında daha güçlü ve avantajlı hale gelmiştir.
- İngiltere’nin parlamenter yönetime geçiş bildirisi olarak tanımlanmıştır.
- Tarihin en önemli anlaşmalarından bir tanesi olup; vatandaşlara hak ve özgürlükler sağlama konusunda da ilk olarak ifade edilmektedir.
Yardımcı Olabilecek Bağlantılar
Yardımcı Olabilecek Videolar
