Marshall Planı

» » Marshall Planı

marshall-plani

Axis yani İtalya ve Almanya’nin içinde olduğu güçler 2. Dünya Savaşı’nda yenilince buralardan boşalan bölgelerde otorite boşluğu oluşmaya başladı. Müttefikler Rusya ile bu boşluğun doldurulması konusunda her ne kadar çaba gösterselerde anlaşmaya varılamadı. ABD, ulus devletlerin demokratik ve daha az silaha sahip olarak gözetimi altında olmasını istiyordu. Sovyet Rusya ise Moskova’ya bağlı yeni komünist rejimlerin olmasını talep etmekteydi.

1945’te Avrupa harabeye dönmüş durumdaydı. Şehirlerin çoğu yıkıktı ve ekonomiler savaş yüzünden çok kötüydü. Savaştan kurtulan siviller kıtlıkla ve açıkla karşı karşıya kalmıştı.  Bunlar olurken Sovyetler Birliği etkisini Avrupa üzerinde hissettiriyordu. Marshall Planı ilk çıktığında komünizmle mücadele etmek niyeti taşımıyordu; ancak SSCB etkisiyle beraber artık ABD’nin dış politikasında önemli rol almaya başladı.

Marshall Planı Nedir?

ABD ve müttefikler, Türkiye ve 2. Dünya Savaşı’nın galipleri Avrupa’da ekonomik yıkımı önlemek amacıyla adımlar attı. Savaş sonrasındaki zararları en aza indirmek ve ekonomiyi yeniden canlandırmak için Marshall Planı uygulanmış ve başarı sağlamıştır.

marshall-plani
Marshall Planı’nda verilen yardımlara konulan simge.

ABD’nin yardımından eski düşmanları olan Almanya ve İtalya yararlanmaması isteniyordu. Bu sayede 1929 Eknomik Buhranı’nın yeniden yaşanması engellenmiştir. NATO’nun kısmen de olsa temelleri bu yardımla beraber atılmıştır.

ABD Dışişleri Bakanı George Marshall, 5 Haziran 1947’de yaptığı bir konuşmada, Avrupa ülkelerinin ekonomik açıdan yeni yapılanmaları için bir plan yapmaları gerektiğini ve ABD’nin ekonomik yardım sağlayacağını öne sürdü. Kongre Ekonomik İşbirliği Yasası’nı 11 Eylül 1947’de yardımı onaylamıştır.

Marshall Planı’na Göre Yardım Alan Ülkeler

  • Türkiye,
  • Batı Almanya,
  • Avusturya,
  • Belçika,
  • Danimarka,
  • Fransa,
  • İngiltere,
  • İrlanda,
  • İtalya,
  • Lüksemburg,
  • Portekiz,
  • Norveç,
  • Hollanda,
  • İsveç,
  • Danimarka,
  • İzlanda,
  • Yunanistan,
  • İsviçre.
marshall-yardimi-alan-ulkeler
Yardımı alan ülkelerin grafik gösterimi.

Marshall Planı için Kongre 13.3 Milyar dolar yardımı kabul etti. Bu yardımla beraber Avrupalı devletlerin ekonomilerini yeniden inşa etmelerini sağlayacak olan sermaye gönderilmiş oldu Yardımdan yararlnanabilmek için, katılan her ülkenin Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile anlaşma yapması gerekiyordu. İsviçre gibi savaşta katılımı düşük olan ülkeler yardımdan daha az faydalandı. Ayrıca CIA’nın fondan %5 oranında pay aldığı da belirtilmektedir. CIA bu fonu ABD menfaatlerini daha iyi duruma getirebilmek için kullanmak istemiştir.

Daha sonra çıkan yardım paketleriyle Avrupa dışında Çin ve Kore’de yardım aldı. Çin’de komünistler iktidara gelince ABD yardımını kesti.



Marshall Planı, Amerikan ekonomisine de faydalı oldu. Ticaret, dünyada artık dolar ile yapılmaya başlanmıştı ve doların değeri yıllar içerisinde artacaktı.

Marshall Planı Önemi

  • Avrupa Devletleri ekonomik açıdan tekrar canlandı,
  • Batı Avrupa ülkeleri kaynaklarını bir araya getirmeye başladı,
  • Sivil insanların birçoğu açılıktan kurtuldu,
  • Avrupa’da sanayi üretimi %35 arttı,
  • Komünizmin yayılması önlendi.

Marshall Planı’nın devamlılığı 1953’te patlak veren Kore Savaşı sonrasında kesildi.

Marshall Planının Türkiye’ye Etkileri

Plan çerçevesinde Türkiye’nin yardım almasının önüne bir takım engeller getirilmiştir. Çünkü Türkiye 2. Dünya Savaşında katılımcı bir ülke değildir. Genel ret cevabından sonra Türkiye’nin yardım için ABD ile doğrudan bir iletişim kurması sonrasında yaklaşık 126.000.000 $ yardım elde edilmiştir. Ekonomi devletçilikten liberal ekonomi modeline doğru kayma göstermiştir. Üstelik yardımlardan sonra oldukça küçük olan Türkiye ekonomisinde bu zamana kadar görülmemiş büyüme oranlarına ulaşılmıştır. Türkiye, o dönem şartları çerçevesinde en rahat dönemlerini geçirmiştir.

turkiye-marshall-yardimi
Dönem gazetelerinden.

Marshall Planının Sonuçları

Plan, uzun vadede diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de olumsuz sonuçlara yol açmıştır. ABD yardımları neticesinde Türkiye’nin özellikle sanayi alanındaki üretim kapasitesi büyük zarara uğramıştır. Çünkü ABD, belli başlı ihtiyaçları hazır bir şekilde göndermektedir. Bu da ülkemizde hazırcılık sistemini doğurmuştur. Tarımın ve makineli sistemlerin gelişmesi sonrasında büyük göçler meydana gelmiştir. Yaşanan göçler ise ülkemizde halen çözülemeyen sorunlardan biri olan işsizliğe kapı aralamıştır. Verilen yardım hibe olaak verildiğinden geri ödemesi olmamıştır.

Faydalı Kaynaklar;

https://history.state.gov/milestones/1945-1952/marshall-plan

İlk yayınlanma tarihi: Temmuz 13, 2019
Son güncellenme tarihi: 19 Ocak 2020

Bu makalede yer alan tüm bilgiler çeşitli resmi tarihi kaynaklardan faydalanılarak ekibimiz tarafından oluşturulmuştur. Detaylar için eksik bilgi bilgilendirme sayfamıza bakabilirsiniz.

Bolşevik İhtilali (Ekim Devrimi)

Antlasmalar.com
3 dakikada okuyabilirsiniz

Preveze Deniz Savaşı

Antlasmalar.com
2 dakikada okuyabilirsiniz

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir