Çeşit | İttifak ve Dostluk Antlaşması |
İmzalanma Tarihi | 1 Mart 1921 |
Yer | Moskova |
İmzacı devletler | Afganistan Türkiye |
İmzalayanlar | Muhammed Veli Han Rıza Nur Yusuf Kemal Tengirşenk |
Dilleri | Afganca, Türkçe |
Türkiye Afganistan dostluk antlaşması, 1 Mart 1921 tarihinde imzalanmıştır. Daha önceden İngiltere’nin egemenliği altında bulanan Afganistan, 1919 yılında tamamen bağımsızlığını kazanmıştır. Afganistan, Ruslardan yardım istemek amacı ile Moskova’ya bir heyet göndermişti. Yapılan görüşmeler sonucunda Rusya, Afganların bağımsızlığını tanımıştır. Yaptıkları sözleşmeye göre her yıl bir milyon altın ruble vermeyi de kabul etmiştir. Bu durumu gören İngiltere çaresiz kalarak Afganistan’ın elinden çıktığını anlamış ve antlaşma imzalamıştır. Bu olaylar yaşanırken Türk devletinin temsilcisi olan Ali Fuat Paşa’nın başkanlığını yaptığı bir heyette Rusya’da bulunmaktaydı.
İki devlet arasındaki ilk yakınlık 11 Mayıs 1920 tarihinde gerçekleşmişti. Afganlar, Bekir Sami Bey’in başkanlık yaptığı ilk heyete büyük bir yakınlık göstermişti. İkinci heyet için olan tutumları da farklı değildi. Afgan temsilcilerinin gösterdiği yakınlık sayesinde Türkiye Afganistan Dostluk Antlaşması imzalandı.
Türk Afgan Dostluk Antlaşması Maddeleri
- Afganistan’ın bağımsızlığı TBMM tarafından tanınacaktır.
- Afganistan Türk Devleti’nin varlığını ve bağımsızlığını resmi olarak kabul edecektir.
- 2 ülkeden biri herhangi bir saldırıya uğrarsa diğer taraf kendine saldırılmış olarak kabul edecek ve diğer tarafa gerekli yardım ve desteği sağlayacaktır.
- 2 ülkenin arasındaki bağları daha kuvvetli bir hale getirmek amacı ile Türkiye, Afganistan’a subay ve öğretmen gönderecektir.
Ülkemizin varlığını ve bağımsızlığını tanıyarak Ankara’ya elçi gönderen ilk Müslüman ülke Afganistan olmuştur. Ayrıca Afganistan, Misak-ı Milli‘yi onaylayan ilk devlet olması açısından da oldukça önemli bir yere sahiptir. Antlaşmanın imzalanmasının en büyük sebeplerinden birisi Afganistan’ın Türk milletine verdiği bağımsızlık mücadelesi sebebiyle büyük bir sevgi ve saygı duymasıydı. Bu yakınlık sonucunda 1. İnönü Savaşı’ndan sonra iki ülke de karşılıklı elçiler göndererek bir dostluk sözleşmesi yaptılar.
İmzalanan bu antlaşma ile iki ülke arasındaki ekonomik, kültürel ve askeri ilişkiler geliştirilerek daha iyi bir hale getirilmiştir. Ayrıca diplomatik ilişkiler de göz önünde bulundurulmuş ve geliştirilmek için çalışılmıştır. Antlaşma, 1928 tarihinde Ankara’da yenilenmiştir.