Sykes Picot Antlaşması Nedir ve Gizli Maddeleri Nelerdir?

» » Sykes Picot Antlaşması Nedir ve Gizli Maddeleri Nelerdir?

Sykes-Picot-antlasmasi
ÇeşitGizli Antlaşma
İmzalanma Tarihi16 Mayıs 1916
YerLondra
İmzacı
devletler
Birleşik Krallık
Fransa
Rusya İmparatorluğu
İmzalayanlarEdward Grey
Paul Cambon
Dilleriİngilizce, Fransızca

1. Dünya Savaşı sonrasında “Avrupa’nın Hasta Adamı” olarak nitelendirilen Osmanlı’ya ne olacağı sorusu ortaya çıktı. İttifak kuvvetleri, Osmanlı himayesindeki Arap bölgelerinde ne olacağına karar vermeye çalışıyorlardı.

Rusya, İstanbul ve boğaz çevresinin kontrolüne alarak Akdeniz’e açılmak istiyordu. Frasa, Suriye ve Halep çevresini isterken, İngiltere Süveyş Kanalı ve Basra Körfezi’nden Hindistan’a doğru güvenli bölge oluşturmak niyetindeydi.

Sykes Picot Antlaşması Nedir?

Sykes Picot antlaşması, İngiltere ve Fransa arasında sağlanan antlaşma olup; Osmanlı imparatorluğunun Anadolu ve Ortadoğu topraklarının paylaşımını ele alan gizli bir antlaşmadır. Bu antlaşma 1916’ya Fransa adına François Georges Picot, İngiltere adına da Sir Mark Skyes imza atmıştır.

Bu konuda uzlaşan iki devlet adamı antlaşmaya attıkları imza ile bölge üzerinde kalıcı etkilere neden olmuş ve aynı zamana da birçok değişime de yol açmışlardır. Antlaşma birçok içeriğe sahip olmakla birlikte ‘böl ve yönet’ taktiğinin hayata geçirilmiş bir uygulamasıdır.

sykes-picot-maddeleri
Sykes-Picot antlaşmasının haritası. Kaynak:Britannica

Sykes Picot Antlaşması Maddeleri

  1. Rusya; Ermenista’na verilen Trabzon, Van, Bitlis ve Erzurum illerini alacak,
  2. Fransa; Lübnan ve Suriyw’nın kıyı şehirlerini, Adana, Kilikya, Antep, Urfa, Mardin ve Diyarbakır’ı alacak.
  3. Suriye’de Fransa’ya bağlı bir manda rejimi kurulacak.
  4. Irak ve çevresinde İngiltere’ye bağlı devlet kurulacak.
  5. İngiltere; Güney Mezopotamya, Basra, Bağdat ve Hayfa şehirlerini alacak.
  6. İskenderun serbest liman şehri olacak,
  7. Filistin kutsal olması sebebiyle uluslararası yönetilecek.
Mark-Sykes
Mark Sykes.
Francois-Georges-Picot
Francois Georges Picot

Sykes Picot Antlaşmasının Önemi

  • Bu uygulamada Misak-ı Mili sınırlarına dâhil yerlerle birlikte Ortadoğu’ya da manda yönetimi ile hükmetmeye çalışan devletler, kendi sınırlarını belirlemeye çalışmış ve Ortadoğu’yu parçalayıp daha sonra yönetimlerini ele geçirme hayalleriyle adım atmışlardır. Ancak sonuç olarak ne olabileceklerini hesaba katmamış ve bunun için önlem almamışlardır. Bu açıdan antlaşma günümüzde Suriye ve Irak sınırlarının da sınır değişikliklerine yol açabileceklerin değişimlerin temelini oluşturmaktadır.
  • Kürtlere ayrı bir bölge tahsil edilmedi, Kürtlerin Türkiye, Irak, İran ve Suriye’deki halkların içinde kalmaları kararlaştırıldı.
  • 20. yy başlarından itibaren önemli kaynaklar arasında değerlendirilen Ortadoğu birçok anlamda diğer devletler için önem taşımaktadır. Musul‘da bu paylaşım da kilit noktadaydı. Ortadoğu başta İngiltere olmak üzere sömürgeci güçlerin hedefi haline gelmiştir. İngilizler bölgenin kontrolünü ele geçirmeye çalışmış ve bunun içinde planlar yapmışlardır. Bu planlardan bir tanesinde Mekke Şerifi’ni kullanmışlardır. Bu durumda Birleşik Krallık, Osmanlı devletini Arap aşiretleriyle tehdit etmekte ve iktidara gelebilmek için çabalayan Mekke Şerifi Hüseyin’i kullanmaya çalışmakta, Osmanlı hükümetine karşı kışkırtmalarda bulunmaktadırlar.
  • Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya savaşına katılmasından sonra Hüseyin’le temasları artırmışlar ve bölge içerisinde birçok kışkırtma örneği sergilemişlerdir. Bu yüzden İngiltere, Suriye ve Irak’ın kendileri içinde bağımsız bir devlet kurmasını desteklemiş ve aynı zamanda bu devletlerin bağımsızlıklarını ilan edip Osmanlı’nın yanında olmamaları için onlara destek vermiştir.
  • İngiltere 1915 Kasım ayında bu planlarını Fransa’ya da bildirmiş ve bu konuda onlardan destek beklemiştir. Aynı zamanda aynı yılda Basra Körfezi’nin güney kıyıları için Necid Emiri bin Suud ile de antlaşma yapmıştır.



sykes picot antlasmasi harita
Sykes Picot antlaşmasına göre İngiliz ve Fransızlara verilen bölgelerin haritası.

1. Dünya savaşı devam ettiği sırada bazı bölgelerde yapılan değişiklikler Lozan Antlaşması‘nın da etkisini hissettiren Sykes Picot anlaşması, bölgeyi huzursuzluğa sürüklenmiş ve Osmanlı’nın da otoritesi sarsmaya çalışmıştır. Sykes Picot antlaşması Çarlık Rusya’da gerçekleşen Bolşevik devriminden sonra çarlık diplomasisinin bazı argüman ve belgeleri açıklamasıyla öğrenilmiştir.

Gizli olan bu antlaşmanın bu şekilde öğrenilmiş olması yönetimde ve halkta yankı uyandırmış ve belgelerinde açığa çıkmasına sebep olmuştur. Bununla birlikte oluşabilecek sıkıntılara karşı tedbirler alınmış ve bunun gibi bir başka antlaşmanın hukuk dışı uygulanmaması için önlemler alınmıştır; ancak bu durum Müslümanlar arasında milliyetçilik, ırkçılık, asabiyetcilik gibi birçok olayın gerçekleşmesini sağlamış ve insanların birbirlerine sınırlar çizmesine neden olmuştur.

Irak, Ürdün gibi manda devletler sosyal, siyasal, kültürel anlamda düşünülmeden ihdas edilmiş ve bölgede süren huzursuzluk halen devam etmektedir. Bununla birlikte birçok sorun yaşanmış, halk zor zamanlar geçirmiş ve bu olaylar kargaşaya, huzursuzluğa neden olmuştur.

Sykes Picot İle İlgili Video/Belgesel:

Yardımcı Olabilecek Bağlantılar:

İlk yayınlanma tarihi: Temmuz 18, 2017
Son güncellenme tarihi: 6 Ocak 2025

Bu makalede yer alan tüm bilgiler çeşitli resmi tarihi kaynaklardan faydalanılarak ekibimiz tarafından oluşturulmuştur. Detaylar için eksik bilgi bilgilendirme sayfamıza bakabilirsiniz.

One Reply to “Sykes Picot Antlaşması Nedir ve Gizli Maddeleri Nelerdir?”

  1. günümüzde hala daha Suriye iç savaşı ve Lübnan taraflarındaki sonuçlarını gördüğümüz bir anlaşma. Osmanlı’yı gönderdikten sonra o bölgede huzur falan kalmadı belki de cezalarını çekiyorlardır kim bilir.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir