| Çeşit | Barış Antlaşması |
| İmzalanma Tarihi | 13 Ekim 1921 |
| Yer | Kars |
| İmzacı devletler |  Türkiye Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti |
| İmzalayanlar | Behbud Şahtahtinski Kazım Karabekir Yakov Ganetsky |
| Dilleri | Türkçe, Rusça |
Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve TBMM tarafları arasında Kars konferansında görüşülüp, 13 Ekim 1921 tarihinde imzalanan antlaşma Kars Antlaşması‘dır.
Yapılan antlaşmayla doğu sınırı çizilmiş ve Türkiye’nin gündemini meşgul eden doğu cephesi, Ermeni sorunu gibi sorunlar ortadan kaldırılmıştır. Antlaşma aynı zamanda 20 maddeden oluşmakta ve aslen Moskova antlaşmasının temellerine dayanmaktadır. Konferansa TBMM tarafından Kazım Karabekir Paşa katılmıştır. Bunun dışında konferansta uzmanlar ve devletlerin ileri gelenleri heyet olarak yer almıştır. Sakarya Meydan Savaşı’ndan sonra bu antlaşma imzalanmıştır.
Kars Antlaşması Maddeleri
- Boğazda ticaret yapılması İstanbul’un güvenliğine bağlıdır.
- Azeri Türklerinin yoğun olarak yaşamını sürdürdüğü Nahçivan bölgesine özerklik verilecektir.
- Batum Gürcistan’a verilecektir.
- Antlaşmada herhangi bir devlet kanunları tanımazsa diğer devletlerde tanımayacaktır.
- Her ülke azınlık haklarını koruyarak ülkesinde bulunan insanlara iyi davranacak.
- İmzacı devletler, imza tarihinden itibaren 3 ay içerisinde konsolosluk sözleşmelerini imzalayacaktır.
- Kafkasya cephesinde, savaş sırasında işlenen tüm suçlar için tam bir af ilan etmeyi taraflar kabul eder.
- 2 ay içerisinde taraflar askeri ve sivil mahkumları göndermeyi kabul eder.
- Ülkeler arasındaki dostluk ve ticari ilişkileri daha iyi duruma getirmek için Tiflis’te bir konferans toplanacaktır.
Bu maddeler incelendiğinde açık ve net olarak devletlerin birbirlerine tanıdığı haklar görülmektedir. Aynı zamanda Kars antlaşması tarihin bir kısmında yer alıp, sıradan gibi görülse de aslında önemi çok büyüktür.
Kars Antlaşması Önemi
Antlaşmanın yapıldığı dönemde doğu sorunun çözülmesi her devlet için önem taşımakta ve bu sorunun giderilmesiyle tüm ülkeler rahatlama imkânını elde etmişlerdir. Ayrıca Kars antlaşması, Azerbaycan ile yaptığımız önemli bir antlaşmadır. O dönem içerisinde bu antlaşmayla birlikte Ermenilerin çıkarabileceği sorunlara karşı önlem alınmış ve sınırlar korunmuştur. Bunun dışında antlaşmada hiçbir değişiklik yapılmamış ve antlaşma maddeleri birebir uygulanmıştır. Bu antlaşmalar ile devletler büyük bir gelişme kat etmelerini sağlamış ve istenen sınırların korunmasında yardımcı olmuştur.
Antlaşmada kayıp olarak görülebilecek tek bir yön, daha önce Misak-ı Milli sınırları içerisinde yer alan Gümrü‘de alınan Batum’un Gürcistan’a bırakılmasıdır. Ancak bu taviz ülke gündemini meşgul eden ve birçok kargaşaya sebep olan doğu sınırının korunması adına mantıklı bir tavizidir. Tavizin verilmesi aynı zamanda birçok sorunun giderilmesinin karşısında küçük bir tolerans olarak görülmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus; Ermenistan Hükümeti Kars antlaşmasının tanımamıştır. Bunun nedeni ise Sovyet Rusya’nın dağılması ve bu sayede Ermenistan’ın bağımsızlığını kazanmış olmasıdır. Ermenistan geçerli saydığı Sevr antlaşmasını kabul etmekte ve buna bağlı olarak hukuksal süreçleri işlemektedir.
Ayrıca Dağlık Karabağ bölgesinin işgali ile Azerbaycan Türklerinin yaşadığı birçok sorunun kaynağı da Ermenistan’ın Kars antlaşması’nı tanımıyor olmasıdır.
