Mustafa Kemal Paşa’nın Sivas Kongresi’ne yaptığı hazırlıklar için bölgedeki çalışmalarını baltalamak adına İstanbul Hükümeti’nin ve Elâzığ valisi Ali Galip Bey’in yaptığı girişimlere Ali Galip Olayı denir.
Mustafa Kemal’i ortadan kaldırmanın yanında Heyet-i Temsiliye ve Millî Mücadeleyi de durdurmaya çalışmışlardır. Ali Galip Bey’in yanında Malatya Mutasarrıfı Halil Bey ve Büyük Britanya istihbaratından Binbaşı Covbertin Noel de bu girişime katılmışlardır.
Ali Galip Olayının Sebepleri
Damat Ferit Paşa’nın İngiltere Hükümeti ile kendi kurduğu hükümet arasındaki ilişkilerin iyi olmasını umarak saltanatını devam ettirebileceği düşüncesi ve bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa’nın 22 Haziran 1919’da imzaladığı Amasya Tamimi gösterilmektedir. Damat Ferit Hükümeti, İngiltere desteği alarak milli direnişi ortadan kaldırmak adına Hilafet Ordusunu oluşturdu ve Kuvayı Milliye adı altında direnen herkesin öldürülmesinin farz olduğu fetvaları yayınlattı. Mustafa Kemal Paşa da Amasya Tamiminde İstanbul Hükümetinin İtilaf Devletleri baskısı altında olduğunu ve milletin kendi kendini kurtaracağını belirtiyordu.
Sızdırılan Amasya Tamiminden sonra Damat Ferit Hükümeti, 9. Ordu Müfettişi olan Mustafa Kemal Paşa’nın görevini bırakmasını ve İstanbul’a dönmesini istedi. Buna rağmen Mustafa Kemal, bu isteğe kulak asmadı ve sızdırılan Tamimde bir sonraki kongrenin de Sivas’ta olacağıydı. 22 Haziran 1919’da Kazım Karabekir’in de onayını alarak Amasya Genelgesi’ni Anadolu’da bulunan tüm valilere ve askeri birliklere gönderdi. Bu genelge ile İstanbul Hükümeti arasındaki gerginlik en üst düzeye ulaşınca Mustafa Kemal Paşa görevini bırakıp istifa ettiğini açıkladı.
Ali Galip Olayının Sonuçları
- Erzurum Kongresinde başkan seçildikten sonra Damat Ferit Hükümeti’ne karşı gelen Heyet-i Temsiliye ve diğer dernekleri birleştirdi. Böylece İstanbul Hükümeti de İngiliz Yüksek Komiserliği ve Kürt Teali Cemiyeti ile birlikte komplo planları oluşturdular.
- 1 Eylül tarihinde de Dâhiliye Nazırı Adil Bey, Ali Galip ile Sivas’a vali olarak gitmesi için anlaştı ve Ali Galip’e Doğu bölgesinde herhangi bir kışkırtma çıktığında bastırma görevi verildi. 3 Eylül 1919’da da Ali Galip Bey’e emirname teslim edildi. Bu emirname içinde Kürt aşiretlerinden 150 silahlı toplayıp Sivas’taki toplantıyı engelleme görevi yazılıydı. Buna göre silahlı Kürtler ayrıca süvari birlikleriyle de önce Malatya’da, sonra da Sivas’ta toplanarak kargaşa yaratacak ve zaten görevinden istifa etmiş olan Mustafa Kemal Paşa’yı ve toplantıya katılanları etkisiz hale getireceklerdi ve böylece Sevr Antlaşması’na karşı çıkanlar ortadan kaldırılacaktı. Bu emirname sonucu 6 Eylül 1919’da Malatya’ya geldi ve 7 Eylül tarihinde de emirname kâğıdı Mustafa Kemal’in eline geçti.
- Ali Galip Bey, Malatya’da Bedirhan aşiretinden Halit Bey tarafından karşılanarak aynı zamanda Musul’u işgal eden İngiltere kolordu komutanları ve Kürt aşiretlerini organize etme görevini yapan İngiliz Binbaşısı Covbertin Noel ile toplandı. Haberleri alan M. Kemal Paşa’da 15. Alay Komutanı İlyas Bey’e bu toplantıya katılanların tutuklanmasını emretmesi üzerine Ali Galip, Covbertin Noel ve Bedirhan aşiretinden toplantıya katılan kişilerin kaçtığı öğrenildi.
- Olayın İstanbul’da duyulması üzerine Damat Ferit Paşa Hükümeti düşürüldü.
- 16 Mart 1920’de İngiliz Birlikleri, Şehzadebaşı Baskını‘nı yaptılar.
- 6 Ekim 1920’de Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu.
- Böylece Kuvayı Milliye de giderek güçlendi.
Yardımcı Olabilecek Bağlantılar:
